Mucaaradka dhaqdhaqaaqa M23 ayaa sheegay in ay la wareegeen gacan ku haynta magaalada Goma ee bariga Jamhuuriyadda Dimuqraadiga ah ee Congo. Dadka deegaanka ayaa wadaagay muuqaalo muujinaya fallaagada M23 oo gaaf wareegaya waddooyinka waaweyn ee magaalada Goma ka dib markii ay danab ku soo rogmadeen ciidamada Kongo maalintii Axadda oo ay arkeen tobanaan kun oo qof oo ka qaxay magaalooyinka deriska la ah.
Kadib saacado rasaas iyo qaraxyo ka dhacayay waddooyinka Goma – oo ay ku nool yihiin in ka badan hal milyan oo qof – ayaa hadda degan, sida ay sheegtay warbaahinta gudaha. Waxay ku soo beegantay saacado ka dib markii wasiirka arrimaha dibadda ee DR Congo uu ku eedeeyay Rwanda inay ku dhawaaqday dagaal ay ciidamadeeda u dirtay xadka si ay u taageeraan fallaagada M23.
Rwanda waxa ay sheegtay in Kinshasa ay taageerto maleeshiyaad doonaya in xukunka laga bedelo Kigali. Kenya ayaa ku baaqday xabbad-joojin, waxayna ku dhawaaqday in madaxweynayaasha DR Congo iyo Rwanda ay ka qaybgeli doonaan shir madaxeed deg-deg ah labada maalmood ee soo socda.
Madaxweynaha Kenya William Ruto oo hadda ah guddoomiyaha ururka Bariga Afrika ayaa sheegay inay waajib ku tahay hoggaamiyeyaasha gobolka inay gacan ka geystaan sidii xal nabadeed loogu heli lahaa colaadda.
Kooxda M23 ayaa tan iyo sanadkii 2021 la wareegay gacan ku heynta qeybo badan oo ka mid ah bariga qani ku ah macdanta ee DR Congo. Todobaadyadii la soo dhaafay kooxda ayaa si degdeg ah ugu sii siqaya magaalada Goma oo ay ka socdaan dagaalo xoogan.
Tan iyo bilowgii 2025 in ka badan 400,000 oo qof ayaa ku barokacay waqooyiga iyo koonfurta Kivu, gobollada u dhow xudduudda Rwanda, sida ay sheegtay hay’adda Qaramada Midoobay u qaabilsan qaxootiga.
Mid ka mid ah haweenka barakacayaasha ah, Alice Feza, ayaa sheegtay in ay wayday wixii ay samayn lahayd, maadaama ay ka soo qaxday Kiwanja, Rutshuru, Kibumba iyo hadda, Goma. “Dadku meel walba way ka cararayaan, mana garanayno meel aan aadno, sababtoo ah waxaan bilownay inaan cararno wakhti hore,” ayay tiri Ms Feza, iyadoo raacisay: “Dagaalku wuxuu nagu qabsaday halkan qoysaska martida loo yahay, hadda ma haysanno meel aan aadno. ” Wadooyinka muhiimka ah ee ku xeeran magaalada Goma ayaa go’an, waxaana garoonka diyaaradaha ee magaalada aan loo isticmaali karin daad gureynta iyo howlaha bini’aadantinimo, sida ay sheegtay QM.
Haweeney ayaa madaxa ku sita mashiinka harqaanka iyo alaab kale iyadoo ka soo cararaysa Kibati, halkaasoo dagaalku ka sii xoogeystay, kuna sii jeeday magaalada Goma.
Xoghayaha guud ee Qaramada Midoobay António Guterres ayaa ugu baaqay Rwanda inay ciidamadeeda kala baxdo dhulka DR Congo, isla markaana jabhadda M23 uu ugu baaqay inay joojiso horusocodkooda. Guterres, ayaa bayaan uu soo saaray afhayeenkiisa ugu baaqay Rwanda inay “joojiso taageerada M23 oo ay ka baxdo dhulka DRC”. Waxa uu sidoo kale ugu baaqay M23 “in ay si degdeg ah u joojiyaan dhammaan falalka cadowtinimada ah oo ay ka baxaan goobaha la haysto”.
Tani waxay ka dambeysay markii 13 askari oo ka tirsan ciidamada nabad ilaalinta lagu dilay iska horimaad dhexmaray kooxaha mucaaradka. UK ayaa ku baaqday in la joojiyo weerarrada ka dhanka ah nabad ilaalinta, halka wakiilka Faransiiska ee Qaramada Midoobay, Nicolas de Rivière, uu ku celiyay baaqii Guterres ee ahaa in Rwanda ay ciidamadeeda kala baxdo DR Congo.
DR Congo iyo QM labaduba waxay sheegeen in kooxda M23 ay taageerto Rwanda. Ruwanda taas ma beenin, balse madaxda dalkaasi waxay eedda dusha ka saareen DR Congo oo colaadaha hadda jira. Isagoo ka hadlayay shirka golaha ammaanka, wakiilka Rwanda ee Qaramada Midoobay Ernest Rwamucyo ayaa sheegay inuu ka xun yahay in beesha caalamku ay doorteen inay cambaareeyaan kooxda M23 halkii ay ka dooran lahaayeen ciidamada Congo, oo sida uu sheegay ku xad-gudbay xabbad-joojin. x
Tan iyo 2021, dowladda Kongo iyo ciidamada xulafada ah – oo ay ku jiraan 14,000 ee howlgalka Qaramada Midoobay – ayaa M23 ka fogeeyay Goma. Qoyska Bahati Jackson ee degan Goma ayaa maqlayey rasaas waxayna xusuustaan inay ka soo carareen qabsashadii M23 ee magaalada 2012.
Laakin markan, way joogaan. “Haddii aan dhimaneyno, waxaa wanaagsan inaan ku dhimanno halkan,” Jackson ayaa yiri.
