Macallimiinta Suudaan maanta waxay ku nool yihiin xaalad murugo leh, oo maalinba maalinta ka danbaysa mugdi sii siyaadsanaya, mushaaraadkii oo dib u dhac ku yimid, mushaar la’aan, iyo xaalad nololeed oo aad u liidata awgeed, taasoo khatar ku ah sharaftooda, isla markaana meesha ka saaraysa haybaddoodii macallinnimo.
Baruhu waxa uu astaan u noqday faqriga iyo xaqiraadda, isaga oo maalin walba u dulqaata bahdilaad, halka dadka qaarkii ay u arkaan, in macalimiintu ay xirfaddaniu doorteen naf-hurid iyo ka fakiridda mustaqbalka ubadka Suudaan. In kasta oo uu xanuunkani jiro, haddana codkiisu waa daciif, mana jirto cid hoos u dhuganayso cabashadiisa oo ka tirsan mas’uuliyiinta Suudaan, sida in aanay waxbarashadu waligeed aasaas u ahayn dib-u-soo-noolaynta ummadda.
Xirfadda macallinnimada ee Suudaan waxaa ka jira dhibaatooyin dhowr ah oo is-daba-joog ah, kuwaas oo ay ugu caansan yihiin qodabada soo socda.
Midka koobaad ayaa noqonaya, mushahar yari iyo dhiirigelin la’aan: Barayaashuwaxay helaan mushaar aan ku filneyn, kaas oo aan dabooli Karin nolol maalmeedkooda, halka mas’uuliyiinta dalkaas ay ku raxaysanayaan noolal aad u sarayso. Waxaa iswaydiin leh sidee buu qof fac ka fac wax baraya ugu noolaan karaa saboolnimo aad u xun?.
Arinka labaad ayaa ah, in macallimiintu ay la ildaran yihiin sannado badan oo uu dib-u-dhac ku yimid bixinta xuquuqdooda iyadoon wax tallaabo ah laga qaadin, halka bixinta baahiyahooda maalinlaha ahna aysan ahayn mudnaanta koowaad.
Caqabada sadaxad ee haysata macalimiinta Suudaan ayaa ah, dayaca dawladeed iyo la xisaabtan la’aan: dawladdu wax dan ah kama lahan xallinta mashaakilaadkaBarayaasha, mana la xisaabtanto ciddii ku xad gudubta xuquuqdooda.
Markaan milicsanno mashkulidda Afaraad ee haysata macalimiinta waa daciifnimada kayaankii u doodi lahaa, ma jirto jiho xoog leh oo codkooda u gudbin kara maamulka, taas oo kordhinaysa daciifnimadooda iyo baylahdooda.
Haddan u imaadna caqabadda Shanaad ee ugu danbaysa ee ay wajahayaan Barayaasha Suudaan, waa Naceybka bulshada ee mihnadda macalinimada: dadbadan ayaa u arka macallimada xaqiraad, taas oo hoos u dhigaysa ixtiraamka ardaydu u hayaan, dhanka kalana hoos u dhigaysa qiimaha waxbarashada.
In kasta oo ay xaaladdu adag tahay, haddana waxaa wali suuragal ah in barayaashu ay mideeyaan dadaalkooda, ayagoo raacaya talaabooyinkan soo socda:
Talaabada koowaad ayaa ah in macalimiinta ama barayaashu ay mideeyaan darajooyinkooda iyo saamaynta hay’adahooda, waxaana macalimiinta waajib ku ah inay iskood isu abaabulaan oo ay abuuraan hay’ado adag oo difaaca xuquuqdooda.
Arrinta Labaad ee kor u qaadi karta isku xirnaanta macalimiinta ayaa noqonaysa Isticmaalka warbaahinta iyo baraha bulshada: Waxaa lagama maarmaan ah in la cadeeyo dhibaatada lagu hayo macallimiinta lana soo bandhigo dhaqamada guracan ee lagu hayo, iyadoo la adeegsanayo warbaahinta gudaha iyo dibadda, si loogu qasbo mas’uuliyiinta inay tallaabo qaadaan.
Talaabada Sadexaad ayaa noqonaysa in la qabto mudaharaadyo lagu taageerayo xuquuqda macalimiinta, waana in la kordhiyo mudaaharaadyada nabadeed, si codka macalimiintu uu u gaaro dadka ay ka go’ado talada dalka.
Qodobka Afraad ee lagu xoojin karo dadaalada macalimiinta ayaa ah, in la raaco habab kor loogu qaadi karo qaab-dhismeed cadaalad ah oo macalimiinta loogu kor dhinayo mushaharka, waana in cadaadis lagu saaraa dawladda in ay xil iska saarto bixinta mushaharaad kaafin kara nolol maalmeedka macalimiinta
Qaabka Shanaad ee lagu taageeri karo ayaa ah in la sameeyo sanduuq lagu taageerayo macalimiinta, Bulshada rayidka ayaana ku biiri doonta tabarucaadkan lagu garab istaagayo barayaasha dalka, kuwaas oo wajahaya macluul daran oo ku kaliftay inay joojiyaan shaqooyinkii wax baris ee ay bulshada u hayeen .
Wadiiqada Lixaad ayaa sidoo kale ah dar-dargelinta doorka garsoorka, si loola xisaabtamo shaqsiyaadka musuqmaasuqaya mushaharaadka ay dawladdu ugu tala gashay macalimiinta, waana in dacwado sharci ah lagu soo oogo hay’adaha caqabada ku ah bixinta lacagaha dhaqaale ee macalimiinta.
Sii socoshada xaaladan adag ayaa la macno ah burburka gabi ahaanba waxbarashada Suudaan. Macalimiinta ayaana ah tiirka dib-u-noolaynta bulshada, dalna ma horumari karo iyadoo macalimiintiisu ay ku nool yihiin faqri iyo bahdil. Waxaana la joogaa wakhtigii ay macalimiintu xuquuqdooda si xoog ah ku dalban lahaayeen, ayadoo ay sii kordhayso macluusha daran ee ka jirta dalkaas.
