Wargayska New York Times ee kasoo baxa dalka Mareykan ayaa daabacay warbixin kusaabsan, in Dadka ku nool magaalada Goma, oo ay la wareegeen fallaagada ay Rwanda taageerto, ay ku jiraan xaalado biyo yari iyo cunto yiri ah iyo guud ahaan hubanti la’aan badan.
Todobaad kadib Dagaalka, fallaagada ay taageerto Rwanda ayaa gabi ahaanba la wareegay gacan ku haynta magaaladaas oo ay ku nool yihiin labo milyan oo qof, taas oo dhacda bariga Jamhuuriyadda Dimuqraadiga ah ee Kongo .
Isbitaalada ayaa waxaa buux dhaafiyay dhaawacyada, iyadoo goobaha meydadka lagu keydiyana ay buux dhaafiyeen dad ku nafwaayay dagaaladaas. Dadka reer Goma ayaa bilaabay in ay ka soo baxaan guryahooda, iyaga oo baadi goobaya biyo iyo cunto ay jidiinka mariyaan. Halka ciidankii Kongo ee la rabay inuu difaaco magaaladaasna la jabiyay.
Hogaamiyaashii ciidamada Kongo oo ay wehliyaan saraakiil ka tirsan dowladda ayaa gaadiidkooda uga cararay magaalada, sida lagu arki karo muuqaalo iyo sawiro lagu faafiyay baraha bulshada, waxa ay raaceen doomo iyaga oo ka gudbaya haro biyood halkaas ku taalla saacadihii hore ee isniinta kolkaas oo ay magaalada soo gaareen xoogagga M–23, waxa ayna saraakiishaas garab baneeyeen askartii ay hogaan u ahaayeen, iyaga oo ku jira xaaladdii ugu adkayd.
Waxaana dhacday in Khamiistii la soo dhaafay ay fallaagada M–23 ay soo bandhigaan in ka badan 1,000 askari oo ay ku qabteen dagaalka, askartaan oo laga soo buuxiyay gawaarida xamuulka qaada ayaa lagu soo bandhigay barxad ka baxsan garoonka ugu weyn magaalada Goma, inta badan askaartaas ayaa xirnaa dirayskii lagu soo qabtay. Qaar badan oo iyaga ka mid ah ayaana xanaaqsanaa.Waxa ayna lacnadayeen madaxwaynaha Konga oo ay ku tuhmeen inuu iibsaday iyo saraakiishaoodii banaanka cidlada ah uga naqaaqay.
Qaar badan oo ka mid ah askarta saarnayda baabuurta xamuulka ah ayaa ka barbar dagaalamayey kooxo hubeysan oo deegaanka looga yaqaanno Wazalendo, laakin wax gurmad ah looma dirin.
Boqolaal qof oo shacab ah ayaa hareeraha ka istaagay baabuurta xamuulka ah oo ay ka buuxaan ciidamada, kuwaas oo daawanayay isbadalka wayn ee dhacay, iyagoo indhaha ku haya ragii mas’uulka ka ahaa daqiiqado ka hor oo baabuurta ku dul jeebaysan. Tobanaan haween iyo carruur ah ayaa si xad dhaaf ah u ooyay, kadib markii ay raggoodii iyo aabbayaashood ku dhex arkeen ragga baabuurta xamuulka ah saarnayd ee baxaabiista u ahayd falaagada M-23.
Taliyaha Guutada 231-aad ee Ciidanka Kongo ayaa ka soo degay gaari xamuul ahisagoo ay gacanta ku dhigeen falaagada M–23. Taliyaha la qabtay oo lagu magacaabo Lt. Col. John Asigi, ayaa ku micneeyay in aysan jirin wadda kale oo u furnayd oo aan ka ahayn inay isa soo dhiibaan, waxa uu sheegay, in M–23 ay geyn doonaan meel si ay u siiyaan xoogaa tababar ah, isaga oo intaa ku daray, in ay hadda sameyn doonaan wax kasta oo ay faraan hoggaankooda cusub, “xitaa haday na dhahaan la dagaalamo ciidamada Angola waan la dagaalami doonnaa” ayuu yiri Taliyaha, hadalkaas oo u ekaa mid uu isaga jeedinayo falaagada si aysan udhibaataynin.
Fallaagada ayaa horey ugu gacan gelisay Rwanda boqolaal calooshood u shaqeystayaal ah oo Roomaaniyaan ah oo la qabtay, kuwaas oo ka barbar dagaalamayey ciidamada Kongo .
Markii falaagada M–23 ay galayeen magaalada iyagoo wata baabuur waaweyn oo ah kuwa xamuulka qaada, waxay u ekaayeen ciidan wata gantaallo, dareyskamalatariga iyo koofiyadahooda, halka askarta Kongo ay u ekaayeen jabhad daalan.
Fallaagada, oo horey gacanta ugu haysay dhul ballaaran oo ka tirsan Kongo , kaas oo qani ku ah macdanta, ayaa sheegay in ay qorsheynayaan sidii ay mar un cagta u udhigi lahaayeen magaalada caasimadda ah ee Kinshaasa, oo qiyaastii 1,600 KM dhanka galbeed ka xigta, ayna la wareegaan guud ahaan dalka.
Dhanka kale, hogaamiyaha fallaagada M-23, ninka lagu magacaabo Nangaa, waxa uu soo bandhigay sida ay xaqiiqada cusub ee kooxdiisu noqon doonto, kuwaas oo khubarada qaar ay sheegeen in ay gaarayaan illaa 6 Kun oo askari oo intooda badan ka dagaalama bariga Kongo oo taageero ka helaya 4 kun oo askar Rwandees ah.
Shir-jaraaid oo uu qabtay hogaamiyaha falaagadan ayuu dadka shacabka ah ugu baaqayn, inay is dajiyaan dhanka kalana ay ka qayb qaataan kacdoonka dalka ka socda ee loogasoo hor jeedo xukuumada talada daalkaas haysa. Shirkan-jaraa’id ayuu warbaahinta kula hadlay isagoo ku sugan hotel maxaliya oo ku yaalla dalkaas, hareerihiisana ay taagan yihiin qaar kamida ciidamadiisa.
Laakiin xaaladda magaalada Goma oo faraha kasii baxaysa, ayaa lasoo sheegayaa in ay ka jiraan xaalado bini’adantinimo, iyadoo meydadku ay waddooyinka daadsan yihiin, Dhanka kalan la biliqaysatay dukaamadii dadka rayidku lahaayen iyo xarumihii dadnta guud ee ay dawladdu gacanta ku haysay.
Xarumaha caafimaadka oo gabaabsi ah awgood, dadka qaba dhaawacyada rasaasta ayay ugu dambeyntii u suurtagashay in ay gaaraan xarumaha caafimaadka si loogu daweeyo, waxayna halkaas ka heleen dawooyin aan ku filnayn, iyadoo ay taasi sababtay inay dilaacaan xanuuno uu kamid yahay daacuunka.
Ellis Uche oo kamida dumarka ku noolaa magaaladaas ayaa ku waysay labadeeda carruur ah, kaddib markii ay kasoo qaxday gurigii ay magaalada ka daganayd, arinta oo ay sabab u ahayd kaddib markii Ciidamada M-23 ay kaxaysteen ninkeeda iyo askari ka tirsan dawladda Koongo.
Haweenaydan oo la hadashay warbaahinta ayaa sheegtay, inay garan la dahay meel ay aado, iyadoo ka murugaysan waayitaanka caruurteeda iyo ninkeeda, waxaana xaaladan oo kale ku sugan boqolaal haween ah oo waayay caruurto, kaddib markii ay si kadis ah magaalada usoo galeen ciidamadda Falaagadan.
Qaar badan oo kamid ah dadka magaalada Goma, ayaa la ildaran dhaawacyada kasoo gaaray rasaasta ay ridayeen falaagada M-23, waxaa sidoo kale dadka magaalada soo wajahay gaajo, haraad iyo dawo la’aan, taas oo ay ugu wacantahay duulaanka ay falaagadani kusoo qaaday gobalada dalkaas.
In ka badan hal sano, dadka ku dhaqan gobalkan uu hada dagaalku ka socdo ayaa ka qaxayay tuulooyinka iyo goobaha ay ku xooggan yihiin kooxahan, iyagoo sii maray dhulka miyiga ah iyo magaalooyinka yaryar ee gubalkaas, waxayna magangelyo u raadsanayeen magaalada wayn ee Goma iyo nawaaxigeeda.
Falaagadan oo laba jibaartay dagaaladeeda ayaa ku soo dhawaatay xerooyinkaas usbuucii hore, waxaana durbadiiba qax bilaabay kumannaan qof oo si dhib yar uga badbaaday iska horimaadyada ka socda tuulooyinkaas, waxayna u jihaysteen inay gudaha u galaan magaalada Goma, iyagoo filaya in ciidamada dawladda Koongo ay iska cabin doonaan falaagadan.
Kaddib mudo Todobaad ah oo ay gobalkan ka socdeen dagaallo culus, ayay dadka ku dhaqani waxa ay wajahayeen xaalado bani’adantinimo, iyagoon garanayn wax ay la kulmi doonaan marxalada xigta.
Qaar badan oo kamida dadka deegaanka ayaa wajahaya biyo la’aan daran, sidoo kale waxaa magaalada ka maqan korontada iyo internet-ka oo go’ay intii uu socday dagaalkan. Biyo yaraantan awgeed qiimaha biyaha oo horay u ahaa 20 senti oo doolar oo kaliya ayaa gaaray 5 Doolar.
Arintan ayaa dadka magaalada ku kaliftay inay biyo u doontaan harada Kivu, si ay u helaan wax ay naftooda ku badbaadiyaan, iyaga oo ku daraya dawada koloriinka ee biyaha lagu nadiifiyo, cabsi ay ka qabaan faafitaanka cudurada biyaha wasaqaysan ka dhasha sida daacuunka oo magaalada ka dilaacay intii uu socday dagaalkan u dhaxeeya falaagada M-23 iyo dawladda Kongo.
